Begirale akademikoa:
Juan Ignacio Sancho/Sebastián Gutiérrez

Eremu tematikoa:
ingeniaritza elektrikoa

Tecnun Saila / CEIT Dibisioa:
Ingeniaritza Elektrikoa eta Elektronikoa

Deskribapena eta helburuak:
Energia berriztagarriak kasu askotan tarteka izaten dira eta bere ekoizpena ez dago eskaerarekin bat. Energia biltegiratzea zaila da eta baterien kasuan garestia da.
Denborarekin, energiaren kudeaketa adimentsurako ideiak eta tresnak sortzen dira, biltegiratutako energiatik errentagarritasun handiagoa lortu ahal izateko, ekoizpenean, eskarian, energiaren prezioan eta biltegiratze ahalmenean oinarritutako kudeaketa eraginkorren bitartez.
PFG honen helburua baterien biltegiratze alorrean ikertzea izango litzateke AI teknikak aplikatuz. PFG urtean egingo litzateke Tecnun . Eskatzaileak gaiarekiko ilusioa eta lanerako nolabaiteko autonomia izan behar ditu irtenbide sortzaileak eman ahal izateko; baita AI software tresna berriak ikasteko eta erabiltzeko gaitasuna ere, irakasleen laguntzarekin.
 

Begirale akademikoa:
Luis Vitores Valcárcel García

Tecnun Saila / CEIT Dibisioa:
IKT Dibisioa. Datuen Azterketa eta Informazioa Kudeatzeko Taldea

Eremu tematikoa:
Optimizazio Matematika, Datuen Zientzia, Ingurumen Ingeniaritza

Deskribapena eta helburuak:
Generative Adversarial Networks (GAN) hondakin-uren araztegien testuinguruan erabiltzeak denbora serie historikoetatik datozen meteorologia eta eragin-datu errealistak sortzea ahalbidetzen du. Sare hauek benetako funtzionamendu-baldintzak simulatzen dituzten datu sintetikoak sor ditzakete, azterketa eta simulazioa erraztuz etengabeko datu berrien beharrik gabe. Sortutako datu hauek ordena murriztuko ereduak (ROMak) elikatu ditzakete, simulazioen doitasuna hobetuz.
Gainera, proiektua aldagai meteorologikoetan oinarritutako eragina iragartzeko zabaldu daiteke, simulagailuak hurrengo egunetan zentralaren funtzionamendua optimizatzeko aukera emanez.
Ikasleari proposatutako jarduerak:

• GANak landareen simulaziorako datuak sortzeko erabilerari buruzko literatura berrikustea.

• GAN baten garapena eguraldi errealista sortzeko eta datuei eragiteko.

• Landareen simulagailuetan sortutako datuak integratzea.

• Ereduaren hedapena datu meteorologikoen eragina aurreikusteko.

• Emaitzen ebaluazioa eta sortutako ereduen zehaztasunaren alderaketa.

Begirale akademikoa:
Itxaro Errandonea / Luis Vitores Valcárcel García

Tecnun Saila / CEIT Dibisioa:
IKT Dibisioa. Datuen Azterketa eta Informazioa Kudeatzeko Taldea

Eremu tematikoa:
Adimen artifiziala, Datuen Zientzia, Machine Learning

Deskribapena eta helburuak:
Benetako prozesu industrial asko matematikoki formula daitezke ekuazio diferentzial ez-linealez osatutako eredu mekaniko konplexuak erabiliz. Eredu hauek diseinu- eta funtzionamendu-azterketak egiteko oso erabilgarriak badira ere, haien urritasuna kostu konputazional handia da eta horrek denbora errealean erabakiak hartzeko bideraezin bihurtzen ditu.
Deep Learning tekniken etorrerarekin, eredu hauen konplexutasuna eta, beraz, kostu konputazionala murriztea ahalbidetzen duten proposamenak sortu dira. PFG honen zeregina "fisikaren araberako sare neuronalak" izenez ezagutzen den teknika erabiltzea izango da, ur-araztegi baten eredu murriztua lortzeko. Proiektua aurrera eramateko Python ingurunea erabiliko da.

Begirale akademikoa:
Luis Vitores Valcárcel García

Tecnun Saila / CEIT Dibisioa:
IKT Dibisioa. Datuen Azterketa eta Informazioa Kudeatzeko Taldea

Eremu tematikoa:
Optimizazio Matematika, Datuen Zientzia, Ingurumen Ingeniaritza

Deskribapena eta helburuak:
Espainian hondakin-uren araztegietan, egunero sartzen eta isurtzen den ur-bolumena erregistratzen da, eta etengabeko datu-base bat sortzen da instalazio horien eraginez eta isurketez. Planta horietan simulazioak eta iragarpenak egiteko, biokimika, termodinamika eta fluidoen mekanika printzipioetan oinarritutako eredu mekanikoak erabiltzen dira. Hala ere, erronka nagusietako bat da eskuragarri dauden laborategiko neurketen eta ereduetan behar diren aldagaien arteko korrespondentzia zuzenik ez egotea. Hutsune horrek ereduaren kalibrazio zehatza eragozten du, simulazioen kalitatean eraginez.
Proiektuak arazo honi eragiten dion autokalibrazio-teknika baten bidez jorratzen du, non ereduen sarrera-aldagaiak automatikoki doitzen diren lortutako datu esperimentaletan oinarrituta. Prozesu honek, dekonboluzio baten antzekoa, simulazioen zehaztasuna eta aurreikuspen ahalmena hobetzea du helburu, planta bakoitzaren baldintza zehatzetara egokitutako eredua eskainiz.
Ikasleari proposatutako jarduerak:

• Ur-araztegietan aplikatutako autokalibrazio- eta dekonboluzio-teknikei buruzko literatura berrikuspena.

• Influentearen autokalibrazio-problemaren formulazio matematikoa.

• Eredua R edo Python-en inplementatzea.

• Emaitzen analisia, ereduaren zehaztasuna eta eraginkortasuna agertoki zehatzetan ebaluatuz.

Begirale akademikoa:
Luis Vitores Valcárcel García

Tecnun Saila / CEIT Dibisioa:
IKT Dibisioa. Datuen Azterketa eta Informazioa Kudeatzeko Taldea

Eremu tematikoa:
Optimizazio Matematika, Datuen Zientzia

Deskribapena eta helburuak:

Mantentze-programak orekatzeko arazoa, Mantentze-programazioaren arazoa edo Mantentze-planifikazioaren arazoa izenez ezagutzen dena, mantentze-jarduerak egutegi baten barruan modu optimoan antolatzean datza. Arazo honek etenaldiak eta funtzionamendu-kostuak minimizatu nahi ditu, mantentze prebentiboak zein zuzentzaileak une egokian egiten direla ziurtatuz.
Gradu amaierako lan honen helburua mantentze-lanen programazio eraginkorra bideratzen duen optimizazio-tresna bat garatzea da. Tresna hobe Python-en garatuko da, Matlab edo R aukera osagarriekin.
Ikasleari proposatutako jarduerak:

1. Mantentze-lanen programazioan aplikatutako optimizazio-arazo eta algoritmo ohikoenei buruzko literatura berrikustea.

2. Problemaren formulazio matematikoa, dagozkion irizpideak eta murrizketak ezarriz.

3. Irtenbidea ezartzea optimizazio heuristikoko algoritmoa edo kode irekiko ebazleak erabiliz.

4. Emaitzen analisia eta aplikatutako planteamenduaren eraginkortasunaren alderaketa, mantentze-egoera desberdinetan erabiltzeko gomendioekin.

Begirale akademikoa:
Emilio Sánchez Tapia

Tecnun Saila / CEIT Dibisioa:
Materialen eta Fabrikazio Dibisioa: Robotika eta Industria Kontroleko Taldea

Eremu tematikoa:
Robotika Ingeniaritza

Deskribapena eta helburuak:
mendeko robotikaren testuinguruan, fabrika konektatuaren kontzeptua sortzen da non makinak, robot mugikorrak eta gizakiak elkarrekin bizi diren. Robot mugikorrak manipulatzaile robotiko beso bat edo MoMa (MObile MANipulator) izan daitezke edo ez. Robot mugikorren kasuan soilik AMR (Autonomous Mobile Robot) edo AGV (Autonomous Guide Vehicle) izenez izendatu ohi da nabigazioan duen askatasun mailaren arabera (ikusi hurrengo irudia). 

1. Irudia: Elkarlaneko robot baten elementuak plataforma batean (edo MoMa).
Mota honetako gailuen aplikazio nagusia fabrikaren automatizazio-maila handitzea da gaur egun automatizazioak barneratze txikia duten sektoreetan, hala nola intralogistikan eta makinen zaintzan. Eszenatoki hauetan, robotak lehengaiak, fabrikazio-prozesuko produktuak mugitu ditzake edo makinen ordezko piezak ere bilatu ditzake (adibidez, CNC baterako ebaketa-buru bat). Nolanahi ere, MoMak zeregina modu autonomoan edo giza-operadore baten laguntzaile gisa egin ahal izango du (ikusi hurrengo irudia).

2. Irudia: MoMa bat fabrikako beste baliabide bat bihurtzen den fabrikako eszenatokia, non bakarrik edo beste giza eragile batzuekin elkarlanean lan egin dezakeen.
Agertoki litekeena da fabrikan robot mugikor bat baino gehiago topatuko dugula, horietako bakoitzak gaitasun desberdinak dituena eta ziurrenik fabrikatzaile desberdinetakoak. Kasu honetan, garrantzitsua da zereginak koordinatzen dituen eta robot bakoitzaren erabilgarritasunaren eta/edo ahalmenaren arabera egoki banatzen dituen softwarea izatea. Software hau robot flotaren kudeatzailea izenez ezagutzen da.

3. Irudia: Flota-kudeatzaile batek robot multzo baten lana koordinatzen du.

Merkatuan flota kudeatzaileentzako irtenbide ugari daude, baina normalean jabeak eta robot marka bakarrarekin bateragarriak dira.

Gradu amaierako lanaren helburua kode irekiko robotiko flota kudeatzaile bat zabaltzea eta probatzea da. Probak simulazioan eta benetako robotekin egingo dira.

Dokumentu hau idazten den egunean, open-rmf (Open-RMF: https://www.open-rmf.org/) edo baliokidea erabiltzea aurreikusten da, ikusi hurrengo irudia.

4. Irudia: flotaren simulazio koordinatu baten pantaila-argazkia open-rmf-tik.

Proiektuaren exekuzioan zehar honako hauek eskaintzen dira:

• Ikertzaileen robotika taldean sartzea CEIT 

• Erabilitako software/hardware tresnetan trebatzea 

• Sektoreko enpresa batean lan eskaintza egiteko aukera

Gainbegirale akademikoa:

Ibon Elósegui

Tecnun . Ingeniaritza Elektriko eta Elektronikoko Saila

Eremu tematikoa:

Motor elektrikoak, mugikortasun elektrikoa.

Deskribapena eta helburuak:

Azken urteotan elektrifikazioa automobilgintzaren mundura iristen ari da modu atzeraezinean. Fabrikatzaile gehienek transmisio-ardatzdun motor erradialaren aukera hartu duten arren, pixkanaka-pixkanaka gurpil barruko motorrak sartzeko aukera aztertzen ari da, sistema mekaniko osagarriak saihesteko.

Proiektuaren helburua lehendik dauden gurpil-motorren artearen egoera aztertzea da. Hortik aurrera, motorren diseinu osoa egingo da ikuspuntu elektromagnetiko eta termikotik, elementu finituak erabiliz.

Gainbegirale akademikoa:

Emilio Sánchez Tapia

Dibisioa CEIT :

Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak. 4.0 Industriarako Sistema Adimendunen Taldea. Ikusmena eta Robotika Azpitaldea

Eremu tematikoa:

Ingeniaritza robotikoa

Deskribapena eta helburuak:

4.0 industriak produktibitatea hobetzea eta lan-prozesuak arintzea helburu duten automatizazio forma anitzeko bidea ireki du. Testuinguru honetan, manipulatzaile mugikor adimendun bat garatu nahi da: robot mugikor autonomo baten teknologia eta hainbat eragiketa egiteko gai den lankidetzarako beso robotiko oso eraginkorra integratzen dituen robot mota berri bat.

Proiektuaren asmoa robot bat garatzea da, batetik bestera mugitu, oztopoak detektatu eta saihestu ahal izateko; bestetik, ikusmen artifizialaren bidez objektuak ezagutzeko ingurunea miatzea, eta, azkenik, piezak manipulatzea, langileekin elkarreraginean aritzeko gai izateko. Gaur egun benetako fabrika-inguruneetan eskatzen den eraldaketa digitaleko eredu bat ezartzeko, robotak, kontrol-elementuak, sentsoreak eta ontziratutako gainerako elementuak plataforma digital baten bidez konektatuta egongo dira, prozesua denbora errealean eta edozein lekutatik kontrolatzeko.

Orain CEIT Dagoeneko lehen prototipo funtzional bat garatu da (ikus hurrengo irudia).

GAP honen zeregina ataza-sekuentzia bat ROS-2pean programatzea izango litzateke, robotizatutako gelaxka klasiko batekin elkarreragin dezan robotak. Garatu beharreko kasu zehatza izango da robota prozesatu beharreko piezen biltegi batera joatea, gelaxkara hurbiltzea, prozesatzeko zain egotea eta dagoeneko sailkatuta dauden piezen beste biltegi batera eramatea.

Zeregin sinple horren barruan, honako kontzeptu hauek frogatuko dira:

• Robotika mugikor kolaboratiboa
• Machine tending
• Indar-kontrola
• Bi gailu automatikoren sinkronizazio-problematika

C/C++, Python edo java-script-en programazio ezagutzak beharrezkoak dira.

Gainbegirale akademikoa: Miguel Martínez-Iturralde.

CEIT Dibisioa: Ibilgailu Elektrikoa eta Sare Adimendunak.

Arlo tematikoa: Ingeniaritza Elektrikoa.

Deskribapena eta helburuak: Azken urteotan hazkunde esponentziala izan da energia elektrikoko ibilgailu txikiekin lotutako aplikazio aeronautikoan: droneak, taxi hegalariak, aireratze bertikaleko ibilgailuak (VTOL), etab. Autonomia praktikoa duten ibilgailu hegalari elektrikoak lortzeko, ezinbestekoa da hauek osatzen dituzten osagaien pisua minimoa izatea. Motor elektrikoen kasuan, horrek esan nahi du potentzia-dentsitatea handitu egin behar dela, egungo soluzioen balioen gainetik.

GAP honetan potentzia dentsitate handiko motor bat diseinatu nahi da droneetan eta hegazkin elektriko txikietan aplikatzeko. Ikasleak tresna profesionalak erabiliko ditu osagai elektrikoak diseinatzeko eta simulatzeko, eta sistema bat garatzeak dakartzan arlo guztiak landuko ditu: elektromagnetikoa, termikoa, mekanikoa, etab.

Gainbegirale akademikoa: Miguel Martínez-Iturralde.

CEIT Dibisioa: Ibilgailu Elektrikoa eta Sare Adimendunak.

Arlo tematikoa: Ingeniaritza Elektrikoa.

Deskribapena eta helburuak: Aplikazio aeronautiko hibridoen eta guztiz elektrikoen garapena errealitate bat da, eta asko dira eskala txikian aeronautika isilago baten bideragarritasuna erakutsi duten proiektuak, ingurumena errespetatzen dutenak. Zentzu horretan, sektore elektrikoko eragile handiak (Airbus, Boeing, Rolls-Royce, etab.) ahalegin handiak egiten ari dira hegazkin komertzialen elektrifikazioari.

Elektrikoki propultsatutako hegazkinak garatzeko erronketako bat altuera handietan jardun dezaketen goi-tentsioko isolamendu elektrikoko sistemen diseinuarekin lotuta dago, airearen presioa oso txikia baita eta deskarga elektrikoak gertatzeko arrisku handiagoa baitago. Gaur egun, Ceit Europako proiektu batean murgilduta dago, eta etorkizunean aireontzi elektrikoetan aplika daitezkeen isolamendu-sistemak garatzea du helburu.

GAP honen helburua elementu finituen software komertziala erabiliz hegazkinen sistema elektrikoak simulatzea eta hegazkin elektrikoetan gero aplikatzeko diseinu-irizpideak lortzea litzateke.

Gainbegirale akademikoa: Marco Satrústegui.

CEIT Dibisioa: Ibilgailu Elektrikoa eta Sare Adimendunak.

Arlo tematikoa: Ingeniaritza Elektrikoa.

Deskribapena eta helburuak: Motor elektrikoek sortzen duten zarata gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da, erosotasuna oso garrantzitsua den sistemetan txertatuta dagoelako (adibidez: auto elektrikoak). Ildo horretan, GAP honek motor elektriko baten zarata ezaugarritu nahi du, analisi multifisiko bat eginez. Hasteko, makina maila elektromagnetikoan eta termikoan karakterizatzen du, eta, ondoren, analisi mekaniko bat egiten da, sortutako zarata hainbat momentu-mailatan eta biraketa-abiaduran lortzeko.

Gainbegirale akademikoa: Jesús Paredes.

CEIT Dibisioa: Ibilgailu Elektrikoa eta Sare Adimendunak.

Arlo tematikoa: Ingeniaritza Elektrikoa.

Deskribapena eta helburuak: Azken hamarkadan, hegazkinen sistema osagarri asko (pneumatikoak, hidraulikoak eta mekanikoak) eragingailu elektrikoekin edo hibridoekin ordezkatu dira, berotegi-efektuko gasen emisioa murrizteko pizgarriak eta eragiketa- eta mantentze-kostuak murriztu direlako. Horrek hegazkinetan instalatutako potentzia elektrikoaren igoera handia ekarri du.

Tradizioz, turbinak sistema pneumatiko baten bidez abiarazten ziren, eta aireontziaren sistema elektrikoak elikatzeko behar zen energia turbinei akoplatutako sorgailuen bidez sortzen zen. Gaur egun, bi sistemak motor eta sorgailu gisa funtzionatzeko gai den makina elektriko bakar batean elkartu dira. Sistema horien artean hegazkinen turbina abiarazleak/sorgailuak daude. Energia elektrikoaren eskaera handitzeak eta abiarazleentzako/sorgailuentzako espazio mugatuak makina horien potentzia-dentsitatea handitzea eskatzen dute.

Makina elektriko baten tamaina, eta, beraz, pisua eta kostua, funtsean, bero-erauzketa eta fabrikazioan erabilitako materialen tenperatura-mugak zehazten du. Olio bidezko hozte-sistemek ezaugarri oparoak dituzte. Olio bidezko hozte-sistema guztien artean (spray, oil-dripping), olioz betetako estatore-sistemak landu nahi dira proiektu honetan.

Proiektu honen helburua ikasleak fluidoak simulatzeko tresnak eta hozte-sistemak ezagutzea da, eta ondorioak ateratzea abiazio-motorren olio bidezko hozte-sistemak optimizatze aldera.

Gainbegirale akademikoa: Gurutz Artetxe.

CEIT Dibisioa: Ibilgailu Elektrikoa eta Sare Adimendunak.

Arlo tematikoa: Ingeniaritza Elektrikoa.

Deskribapena eta helburuak: Indukzio bidezko beroketa, metodo eraginkorra eta azkarra da beroa sortzeko. Metalak epeldu, soldatu edo urtu behar diren hainbat aplikaziotan erabil daiteke. CEITek kalkulu-tresnak garatzeko interesa du (aurretik garatutako tresna multzo batean oinarrituta), enkofratuetarako indukziozko berogailu-sistemen diseinuan erabiltzeko. Proiektu honen helburua enkofratuak berotzeko sistema baten portaera elektromagnetikoa eta beroketa modelatzea da, eta horiekin kasu praktiko baten diseinua gauzatzeko optimizazio azterketak egitea.

• Profila/Gradoa: Teknologia Industrialak, Mekanika, Elektrizitatea, Industria Elektronika.
• Gainbegirale akademikoa: Juan Carlos Ramos.
• Saila/Arloa: Ingeniaritza Mekaniko eta Materialen Saila / Ingeniaritza Termiko eta Fluidoen arloa.
• Deskribapena: Desberdintasun Finituen Metodoaren bidez, transformadore baten nukleoan eta barruko bobinetan beroa sortzeko eta eroateko eredu termiko bat ebaztea da kontua. Ereduen ekuazioak eta Gauss-Seidelen metodo iteratiboaren bidezko ebazpena Matlab-en ezarriko dira. Bero transferentzia arazoak aplikatuko dira. Informazio gehiagorako, jarri harremanetan irakaslearekin.