Jarraian, ikerlariari duela gutxi egindako elkarrizketa erreproduzitzen dugu Tecnun , Carmen Jaca , Diario Vasco-n. Jacak adierazi duenez, “birziklapenaren aldeko apustua errentagarria da enpresentzat, produktuak, prozesuak eta eraginkortasuna hobetzen dituelako, baita kontsumitzaileen artean duten irudia ere”.

“Ekonomia zirkularra deritzona, hondakinen erabileran oinarritutakoa, gero eta handiagoa da erabili eta botatzearekin alderatuta. Bi ikertzaile Tecnun (Nafarroako Unibertsitateko campusa, Donostian), Carmen Jacak eta Marta Ormazabalek, plataforma bat jarri dute abian -Merkatu Zirkularra- Gipuzkoako ETEek mota guztietako baliabideak eskatu eta eskain ditzaten, baita soberakinak eta hondakinak ere. Duela gutxi, hamabost konpainiak parte hartu duten hitzaldia antolatu dute proiektua azaltzeko. Jacak baieztatzen du birziklapenaren aldeko apustua errentagarria dela enpresentzat, produktuak, prozesuak eta eraginkortasuna hobetzen dituelako, kontsumitzaileen artean duten irudiaz gain.

- Zein da sustatzen duen plataformaren helburua Tecnun ?

- Ecopyme, Zientzia, Berrikuntza eta Unibertsitate Ministerioak finantzatutako ikerketa proiektu baten parte da. Ekimen horren barruan kokatzen da Circular Market plataforma. Enpresen topagunea izan nahi du, non mota guztietako baliabideak eskaini eta eska ditzaten, soberakinak edo hondakinak barne, baita bigarren erabilerako makineria ere. Era berean, zerbitzuetarako sarbidea bateratua eskaini edo iraunkortasuna hobetzeko lankidetza-proiektuak proposatu ditzakete. Komunitatea sortuz enpresen errendimendua eta balioa hobetu ditzakezu.

- Printzipioz, ekonomia lineala, «hartu, egin, erabili eta bota»rena, birziklapenean oinarritutakoa baino merkeagoa omen da. Zein onura ekartzen dizkie ekonomia zirkularrak enpresei?

- Ekonomia lineala ekonomia zirkularra baino merkeagoa da ekoizpenaren tokiko kostua kontuan hartzen bada eta material birjinaren erauzketan parte hartzen duten materialen, energiaren eta baliabideen balio galerarekin lotutakoak eta deuseztatzea kalkulatzen ez badira produktuak haien bizitza erabilgarria amaitzen denean. Eredu zirkular hau hartzen duten enpresek produktuak eta prozesuak hobetuko dituzte, produkzio-efizientzian eta baliabideen berrerabilpenean oinarritu baitira ekoizpen-kate osoan. Gainera, gizarteak gero eta gehiago balioesten du jokabide iraunkorra.

- Kuantifikatu al daitezke prestazio horiek ekonomia- eta lan-baldintzetan?

- Europako Batzordearen arabera, 2016an ekonomia zirkularrari lotutako sektoreek 4 milioi langile baino gehiago enplegatu zituzten, hau da, 2012. urtearekin alderatuta % 6ko igoera da. Iturri beraren arabera, konponketak, berrerabilpenak edo birziklatzeak ia balio erantsia sortu zuen. 147.000 milioi euro eta 17.500 milioiko inbertsioak suposatu zituen. Ekonomia zirkularrari lotutako jardueren garapenean potentzial ekonomiko handia dago.

- Zein sektorek parte hartuko dute gehien dinamika honetan?

- Europako Batzordeak arlo honetan jarduteko lehentasunezko bost sektore identifikatu ditu, jasangarritasunean izan dezaketen eraginagatik: plastikoak, elikagaien hondakinak, lehengai kritikoak, eraikuntza eta eraispena eta bioekonomia.

- Gipuzkoa oso industriala den lurraldea da ekonomia zirkularra, adibidez, altzairugintzari edo burdinolei?

- Bai, egia esan, metalaren sektorea oso proiektu interesgarriak garatzen ari da jada, Sidenorrek egindako hondakin erregogorren balorizazioa edo artezketa-lohiak balorizatzea, aztertzen ari direnak. Bi adibide arriskutsuak izan daitezkeen hondakinetatik balio ekonomikoa sortzea lortzen ari dira. Kontuan izan behar da, hasteko, burdinolek printzipio zirkularra dutela beren prozesuan, beraz, bere jardueraren beste elementu batzuetara zabaltzea naturala da.

- Praktika horietan oinarritutako enpresa arrakastatsuak aipatuko zenituzke?

- Euskal Herrian oso adibide onak ditugu. Eko Rec, Andoainen, PETa birziklapenetik berreskuratzean oinarritzen den enpresa da, hurrenez hurren automobilgintzan eta elikagaien sektorean erabiltzen diren poliester zuntz eta premium xafla ekoizteko. Ekograsek, Donostian, erabilitako olioa elikagaietan birziklatzen du eta biodiesel bihurtzen du. Ekotrade, Astigarragan, eraikuntzarako agregakinak fabrikatzen ditu hondakinetatik. Beste adibide batzuk Gomavial, Ekonek, Ekolber... dira.

- 2015ean, EBk ekintza-plan bat onartu zuen ekonomia zirkularrerako trantsizioa bizkortzeko. Helburuak bete dira?

- EBk dagoeneko exekutatzen ari diren 54 ekintzen paketea jarri zuen abian, eta emaitza garrantzitsuak lortu zituen enplegua sortzearekin eta jarduerak areagotzearekin. Hala ere, hau hasiera bat da eta oraindik bide luzea dago egiteko. Albiste ona da dagoeneko Europan hartzen ari dela enpresa handien mailan, besteak beste, Unilever, Philips eta Renault. ETEetan ere, lehen aipatu ditudanak bezala, ikerketa zentroak eta erakunde publikoak ahaztu gabe. Hau ez da moda bat, geratuko den aldaketa da eta gauza adimentsua da eredu honetan sartzea.

- Zein da Euskadin? Enpresak ezagutzen al dira Europar Batasunaren helburuak?

- Zorionekoa dugu erakunde publikoen laguntza izateak, mota honetako ekimenetarako politika eta laguntza desberdinak sustatzen ari baitira. Horrez gain, badaude, besteak beste, Aclima edo GK Recycling enpresak biltzen dituzten elkarteak, gure herrialdean ekonomia zirkularraren garapena helburu duten ekintzak elkarrekin jorratzeko. Azken urteotan, inguruko enpresak dinamika hau ezagutzen hasi dira dagoeneko eta askok proiektu batzuk hasi dituzte jada. «Uste dute oso modu interesgarria dela gehiago saltzeko eta baliabideen eskasiarekin eta ingurumen-arazoekin lotutako krisietatik sor daitezkeen arriskuak arintzeko».